Fularsız: Düşünce Üzerine Bir Yolculuk
Adı üstünde: Fularsız. Yani Batı dillerinden ödünç alınan kavramlar, dipnotlar, editörlük jargonu ve akademik tortu yok. Bunun yerine bolca ironi, çelişki ve bolca “Bu sorunun net bir cevabı yok ama haydi düşünelim” hali mevcut. Kitap, dört temel başlığa ayrılmış: Kötülük Problemi, Antinatalizm, Özgür İrade ve Simülasyon Teorisi. Bu meseleler, 20. yüzyıl sonrası felsefi düşüncenin “sınır karakolları” sayılabilir. Tolstoyevski, bu karakollarda uzun süre nöbet tutarken, arada bir silah atmasa da bol bol laf çakıyor.
Yazar, modern felsefenin en karmaşık meselelerini, Matrix’ten Banker Bilo’ya, Eyüp peygamberden yaban arılarına uzanan çeşitli örneklerle anlatıyor. Simülasyon teorisini tartışırken, felsefi metinlerden ziyade bilim kurgu romanlarına referans veriyor. Antinatalizm bölümünde “çocuk yapmak, varoluşsal bir kumardır” gibi çarpıcı tespitleri son derece hafif bir dille sunarken, alt metin her zaman yerli yerinde duruyor.
“Birlikte Kafa Patlatabiliriz”
Kitabın en dikkat çekici özelliklerinden biri, okura sürekli olarak şöyle seslenmesi: “Bu konuda doğru bir cevap bilmiyorum. Ama birlikte kafa patlatabiliriz.” Bu dürüstlük, onu diğer “aydınlatıcı” kitaplardan ayırıyor. Çünkü bilgi satmıyor, sorular açıyor.
Entellektüel Merak ve Okuyucu Kitle
Peki bu kitap kimlere hitap ediyor? Felsefeye akademik bir angajmanla değil, entelektüel bir merakla yaklaşanlara. Cevaptan çok soru sevenler için ideal. Üslubunu “saygısız” bulanlar olabilir, ama Tolstoyevski’nin hedefi zaten saygı değil, samimiyet. Kötülük dolu bir dünyaya, fikriniz sorulmadan getirildiğiniz yetmiyormuş gibi, ne özgürlüğünüzden ne de gerçekliğinizden emin olabiliyorsunuz.
“Merak etmeyin, yalnız değilsiniz…” demek isterdim ama belki de sizden başka herkes sahte. Varoluşumuzun bu karmaşık özetinde, tarih öncesinden beri süregelen bunca kötülüğün ve acının bir anlamı var mı? Hiçbirimiz burada olmayı seçmediysek, neden hâlâ çocuk yapmayı tercih ediyoruz? Kanunlara göre işleyen bir evrende, gerçek bir seçim yapmamız mümkün mü? Peki, kanunlar nereden geliyor? “What is the Matrix ulan?”
