Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde Göçmen Kuşların İzlenmesi
AA Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün izniyle, KuzeyDoğa Derneği tarafından Iğdır’ın Tuzluca ilçesine bağlı Yukarı Çıyrıklı köyünde kurulan Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde göçmen kuşları izleme çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor. Gönüllülerin büyük bir özveriyle desteklediği bu projede, araştırma merkezine yerleştirilen özel ağlara takılan kuşlar titizlikle halkalanarak doğal yaşam alanlarına geri salınıyor. Ancak bazı özel türler var ki, onların göç yolculukları daha detaylı bir şekilde takip ediliyor: Uydu vericileri takılan bu kuşlar, gökyüzünde süzülürken bir iz bırakıyor.
Özellikle kıtalar arası göç eden türlerin kanatlarına yerleştirilen bu cihazlar sayesinde, kuşların göç rotaları, mola verdikleri noktalar ve uçuş yükseklikleri gibi kritik veriler anlık olarak kaydedilerek bilimsel çalışmalara katkı sağlanıyor. Bu yıl 24 Mart’tan itibaren başlayan halkalama ve verici takibi sürecinde, Aras’ta toplamda 3 bozkır delicesi, 2 gökçe delice, 1 tepeli guguk, 3 şahin, 2 çayır delicesi, 1 saz delicesi ve 1 kerkenez olmak üzere toplam 13 kuş vericiyle doğaya salındı.
GÖKYÜZÜNÜN YOLCUSU: BOZKIR ŞAHİNİ İDİL KIYILARINA KONDU
27 Mart’ta Iğdır’da uydu vericisi takılan bozkır şahinlerinden biri, kısa süre içinde Ermenistan’a geçti ve burada iki gün geçirdikten sonra Gürcistan’a, ardından da Rusya’ya ulaştı. 10 gün süren göç serüveni sonunda, İdil Nehri kıyısındaki sulak alanlarda son buldu. Göç sırasında 3 bin 731 metre ile en yüksek rakımına Gürcistan semalarında ulaşan bu zarif yırtıcı, saatte 76,4 kilometre hızla Rusya topraklarında en hızlı uçuşunu gerçekleştirdi.
TEHLİKEDEKİ YOLCU: BOZKIR DELİCESİ HAZAR’A ULAŞTI
Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin kırmızı listesinde yer alan nesli tehdit altındaki bozkır delicelerinden biri de aynı tarihte izlemeye alındı. Yaklaşık 15 gün süren göç yolculuğunun ardından, bu özel kuş da rotasını Rusya’ya çevirerek İdil Nehri’nin Hazar Denizi’ne döküldüğü havzaya ulaştı. Yolculuk boyunca 2 bin 919 metre yüksekliğe çıkan delice, en hızlı uçuşunu ise saatte 55,1 kilometreyle gerçekleştirdi.
NADİR MİSAFİR: TEPELİ GUGUK ŞENYAYLA’YA KONUK OLDU
28 Mart’ta izlenmeye başlanan ve nadir görülen türlerden biri olan tepeli guguk, ilk üç gününü Iğdır semalarında geçirdikten sonra Ağrı’ya, ardından Erzurum’a ve son olarak Muş’a göç etti. Şenyayla’daki ormanlık alana yerleşen guguk, burayı yeni yaşam alanı olarak seçti. Bu yolculuk sırasında 2 bin 594 metrede en yüksek irtifasına ulaşan kuş, en hızlı uçuşunu saatte 38,7 kilometreyle gerçekleştirdi.
Bu yıl takip altına alınan diğer 10 kuşun konumları ve hareketlerine dair bilgiler ise araştırmacılar tarafından anlık olarak kaydedilmeye ve analiz edilmeye devam ediliyor. Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi, göçmen kuşların sırlarla dolu gökyüzü yolculuklarını çözmeye yönelik çalışmalarını sürdürürken, doğa severlere de bu büyük serüvene tanıklık etme imkânı sunuyor:
- Bozkır delicesi (24 Mart) – Gürcistan Telavi
- Bozkır delicesi (7 Nisan) – Azerbaycan Gence
- Gökçe delice (26 Mart) – Ardahan
- Gökçe delice (26 Mart) – Rusya Volgograd
- Bozkır şahini (5 Nisan) – Ermenistan İcevan
- Bozkır şahini (5 Nisan) – Azerbaycan-Gürcistan sınırı
- Kerkenez (7 Nisan) – Ermenistan-Iğdır sınırı
- Çayır delicesi (7 Şubat) – Rusya Chilgir
- Saz delicesi (7 Nisan) – Rusya Achikulak
- Çayır delicesi (7 Nisan) – Rusya Arzgir
KUŞLARIN GÖKYÜZÜNDEKİ ADIMLARINI ANBEAN İZLİYORUZ
Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi Sorumlusu Gül Tutar, halkalama çalışmalarının yanı sıra teknolojinin sunduğu imkânlarla kuşlara takılan uydu vericileri sayesinde çok daha hızlı ve kapsamlı veriler elde ettiklerini belirtti. Uzman bir ekip tarafından yürütülen bu çalışmalarda, kuşlara zarar vermeyecek şekilde özenle tasarlanmış vericilerin kullanıldığını ifade eden Tutar, “Kuşun kendi ağırlığının yüzde 3’ünü aşmayacak şekilde verici takıyoruz. Daha küçük türler için 6 gramlık, daha büyük türler içinse 11 gramlık cihazlar tercih ediyoruz” dedi.
Tutar, uydu vericileri sayesinde kuşların göç yolculuklarının adeta bir film gibi izlenebildiğini vurgulayarak şöyle konuştu: “Sezonun başlamasından bu yana 13 kuşa verici taktık ve şu an hepsini düzenli olarak izliyoruz. Her gün bizlere sinyal gönderiyorlar. Hangi yükseklikte uçtuklarını, hangi noktalarda mola verdiklerini, ne kadar süre kaldıklarını ve uçuş hızlarını anlık olarak görebiliyoruz. Bu da halkalamaya göre çok daha hızlı ve detaylı bilgi sağlıyor.”
