Iğdır’ın Aras Nehri Kuş Cenneti’nde, boyutu nedeniyle verici taşımakta zorlanan bir kuş türü ilk kez hafif bir takip cihazıyla izlenerek göç yolculuğu kayıt altına alındı.
KuzeyDoğa Derneği tarafından Tuzluca ilçesindeki Yukarı Çıyrıklı köyünde kurulan Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde 2023 yılında yakalanan 28 gramlık büyük kamışçın (Acrocephalus arundinaceus), geleneksel verici sistemlerinin ağırlığını taşıyamayacağı için sadece 1 gramlık özel bir cihazla donatıldı. “Geolocator” adı verilen bu küçük cihaz, ışık seviyesine göre konum belirliyor ve saati kaydederek kuşun hareketlerini dolaylı biçimde izleme olanağı sunuyor.
AFRİKA’DA KIŞLADI, IĞDIR’A DÖNDÜ
Kuş, takılan cihazla doğal ortamına bırakıldı ve kıtalararası göçünü tamamlayıp Afrika’da kışladıktan sonra yeniden Iğdır’a döndü. Üreme alanı olan Aras Nehri kıyısındaki ağlara bir kez daha takılan kuşun üzerindeki cihaz çıkarılarak veriler analiz edilmek üzere indirildi. Böylece bu kuşun göç rotası, mola verdiği duraklar ve kışladığı bölgeler hakkında bilimsel veriler elde edildi.
IŞIK SENSÖRÜ İLE KUŞUN KONUMU YAKLAŞIK TESPİT EDİLEBİLİYOR
KuzeyDoğa Derneği Başkanı Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, kullanılan teknolojinin önemine dikkat çekerek, “Geolocator’lar İngiliz Antarktik Araştırma Ekibi tarafından geliştirildi. Bu cihazlar ne uydu vericisi ne de sinyal yayan bir sistem. Sadece ışık sensörü aracılığıyla gün doğumu ve gün batımı zamanlarını kaydederek kuşun konumunu yaklaşık olarak tespit ediyor.” dedi.
Şekercioğlu, bu cihazlardan veri alınabilmesi için kuşun tekrar yakalanması gerektiğini vurgulayarak, “Pili çok küçük, sinyal gönderemiyor. Verilere ancak kuş geri dönüp tekrar ağlara yakalanırsa ulaşabiliyoruz. Bu nedenle, yakalanma ihtimali yüksek olan büyük kamışçın türünü seçtik. Aras Nehri Kuş Cenneti’nde bu türün yeniden yakalanma oranı yüzde 10 civarında, bu da bilimsel çalışma için kabul edilebilir bir oran” ifadelerini kullandı.
28 GRAMLIK KUŞA 1 GRAMLIK CİHAZ TAKILDI
Şekercioğlu, büyük kamışçının hem göç menzili uzun olduğu hem de vücut ağırlığı cihazı taşıyabilecek sınırda olduğu için ideal bir tür olduğunu belirtti:
Yaklaşık 28 gram ağırlığındaki bu kuşa 1 gramlık cihaz takıldı. Daha küçük türler bu cihazı bile taşıyamaz. Bu yönüyle, Türkiye’de ilk kez bu teknolojiyle izlenen kuş olarak bilimsel anlamda önemli bir adım atmış olduk. Elde edilen veriler, diğer küçük göçmen kuş türlerinin göç dinamiklerine dair de ipuçları sunuyor.
